Snorking og søvnapné

Ved søvnapné sluttar ein å puste når ein søv. Det er ikkje unormalt å puste litt uregelmessig under søvn, men er pustepausene langvarige (minst 10 sekund) og skjer hyppig (over 5 gangar per time) har dette helsemessige konsekvensar og blir derfor definert som sjukdom dersom tilstanden gir nedsett søvnkvalitet eller søvingheit på dagtid. ved meir enn 15 pustestopp pr time vert diagnosen stilt uavhengig av symptom.

Innleiing

Det finst to hovudtypar av søvnapné: obstruktiv søvnapné (OSA) og sentral søvnapné (CSA).

Hyppigheit, symptom, årsaker og konsekvensar

Obstruktiv søvnapné (OSA)

Obstruktiv søvnapné (OSA)

Behandlingstrengande OSA rammar 1 av 10 vaksne personar i Noreg. Personar med OSA er vanlegvis òg snorkarar. Snorkelyden kjem ved vibrasjon av blautvev i svelget, som til dømes drøvel og ganebogar. Når sugekrefter ved innpust påverkar strukturer klappar dei saman inntil musklane i svelget igjen vert aktivert og luftveiane vert opnar seg. I denne perioden, som kan vare lengre enn eitt minutt, blir oksygennivået redusert i blodet og kvaliteten på søvnen vert redusert.

Symptombildet hos pasientar med OSA varierer frå uttalt trøttleik på dagtid til nattlige oppvakningar. Enkelte opplever ingen symptom. Å måtte tisse på natta kan også være eit symptom på sjukdommen. Ubehandla pasientar som har uttalt trøttleik har auka risiko for ulykker, demens og hjarte- og karsjukdommar.

OSA rammar begge kjønn og i alle aldersgrupper, men er forekomsten aukar med aler og overvekt. Både kvinner og menn vert ramma, men sjukdommen deuterar seinere hos kvinner. Trange luftvegar og maskulin fettfordeling er dei viktigaste årsakene.

Sentral søvnapné (CSA)

CSA er langt sjeldnare enn OSA. Ved CSA går pustestopp-episodane utan at pasienten gjer forsøk på å trekke pusten. Årsaka sit vanlegvis i dei områda av sentralnervesystemet som regulerer pusterytmen. Slike pasientar har som regel sjukdom i hjernen eller kronisk hjertesvikt.

Tilvising og vurdering

Helsepersonell

Sjekkliste for tilvisning - Fastlege eller anna helseteneste som tilviser til utgreiing

Helsepersonell

Fastlege eller anna helseteneste som tilviser til utgreiing

Utgreiing

Diagnosen søvnapné blir stilt etter måling av pustemønsteret om natta. Søvnregistreringsutstyret består av ein liten boks som er tilkopla forskjellige leidningar som måler luftstraumdraga gjennom nase og munn, snorkelyd, pustebevegelsane i brystkasse og mage, surstoffinnhaldet i kroppen, pulsrytmen og kroppsposisjonen. Eit slikt polygrafi-utstyr kan koplast på om ettermiddagen og ein kan deretter sove med utstyret på, gjerne i heimen eller på sjukehotell.

Av og til ønsker ein ei fullverdig søvnregistrering – polysomnografi (PSG). I tillegg til dei same målingane som ved polygrafi, undersøker ein òg søvnstadium ved hjelp av leidningar festet til hovudet, i tillegg til leidning til beina for å måla uroleg søvn på grunn av hyppige beinbevegelsar.

Behandling

Generelle råd/ livsstilsendring

Alle med OSA bør gå ned i vekt og/eller auke aktivitetsnivået dersom dei er overvektige. Sovemedisinar, alkohol og røyking forverrar sjukdommen og bør derfor unngås. Mange med OSA har størst tendens til snorking og pustestopp når dei ligg på ryggen. I slike tilfelle kan tiltak som forhindrar ryggleige gi mindre plager. Å endre sovestilling er svært vanskeleg utan mekaniske tiltak som hindrer ryggleie.

Anna behandling

Les meir om

Behandlinga eller undersøkinga gjerast fleire stader

Les meir om

Behandlinga eller undersøkinga gjerast fleire stader

Les meir om Kirurgisk behandling av søvnapné

Kirurgisk behandling av søvnapné

Ein mindre del av pasientane med obstruktiv søvnapné har anatomiske avvik i kjeve og øvre luftvegar som kan avhjelpast med operasjon.

Spesielt er fjerning av mandlar hos barn effektivt. Tett nase blir ofte behandla effektivt med kortison-spray, men større skeivheiter i nasen, polyppar og forstørra nasemuslingar kan nødvendiggjere mindre kirurgiske inngrep.

Før
Under

Dette kan òg vere nødvendig som supplement til CPAP-behandling, for at luftstraumen skal kunne passere naseholrommet utan for stor motstand.
Forresten blir ulike plastiske operasjonar på den blaute ganen utført med laser eller radiobølgjekniv. Effekten er variabel ved obstruktiv søvnapné (OSA) og ikkje endeleg klarlagt. Det er viktig med høg kompetanse, grundig utvelging og oppfølging.
Trakeotomi (hol på luftrøyret) eller kirurgisk framflytting av kjeven kan løyse problemet dersom pasienten har alvorleg OSA og anna behandling ikkje har ført fram.
Etter

Gå til Kirurgisk behandling av søvnapné

Relevante kliniske studiar

1 klinisk studie er open for rekruttering. Saman med legen din kan du vurdere om ein klinisk studie er aktuelt for deg.

Akershus universitetssykehus
Søvnapné - teknologisk behandlingsstudie

Oppfølging

Det fins i dag ingen formelle retningslinjer for behandling av OSA i Noreg. Som eit generelt prinsipp bør spesialist som stiller diagnosen kontrollere effekt av behandlinga. Pasientar med moderat til alvorlig søvnapné som opplever påtrengande trøttleik vert omfatta av førerkortforskrifta sine helsekrav, §24.