Ofte stilte spørsmål

​

Kva er palliasjon?

Ordet palliasjon kjem av det greske ordet pallium, som betyr kappe, i overført betyding å legge ei beskyttande kappe rundt den som treng det. Palliasjon betyr aktiv behandling, pleie og omsorg for pasientar med sjukdom dei  ikkje kan bli frisk av. Lindring av pasienten sine fysiske smerter og andre plagsame symptom står sentralt, saman med tiltak retta mot psykiske, sosiale og åndelege/eksistensielle problem. Målet med all behandling, pleie og omsorg er å gi pasienten og familien best mogeleg livskvalitet

(WHO og European Association for Palliative Care, EAPC).

Når er man ein palliativ pasient?

Den palliative fasen er definert til å gjelde frå sjukdommen ikkje kan kurerast, og livet ut. Ein del pasientar vil kanskje ha behov for lindrande behandling gjennom mange år med kronisk sjukdom. Palliasjon ikkje er eit tilbod kun for spesielle pasientgrupper. God lindrande behandling er viktig for til dømes kreftpasientar, pasientar med alvorleg hjarte-/lungesjuke, demens og pasientar med ulike nevrologiske sjukdomar.

I hvilken grad er Palliativ Plan standardisert?

En Palliativ plan er veldig individuelt. Innholdet er preget av brukerens / pasientens ønsker, preferanser og forventninger i sammenheng med livssituasjon og sykdomsbildet.
Standardisert i sammenheng med en Palliativ plan er;

• Forehåndssamtaler / forberedende samtaler med brukeren / pasienten og evt. pårørende som forutsetning til å kunne lage en plan
  
• Overskriftene for de forskjellige avsnitt av planen (felles mal)
  
• Måten å lage planen med godkjenning fra en lege og brukeren / pasienten (eller evt. pårørende)
  
• Måten å lagre planen elektronisk med mulighet for en papirversjon for brukeren / pasienten
  
• Avtaler om når og til hvem man kan sende planen elektronisk
  
• Anbefaling om å oppdatere planen hvis brukerens / pasientens livssituasjon eller helsetilstand forandrer seg betydelig
  

Kva er Advanced Care Planning (ACP)?

Spesielt i Europa har ein dei seinaste åra hatt fokus på meir samansette og omfattande tiltak, som blir kalla Advanced Care Planning. Eit livstestament eller oppnemning av ein avløysande beslutningstakar (proxy) kan vere ein del av ein slik plan. Advanced Care Planning blir definert på fleire måtar, men generelt inneberer det at det blir etablert ein frivilleg og kontinuerleg diskusjon mellom pasient, eventuelle pårørande og ansvarleg helsepersonell som går over tid. ACP er basert på pasienten sine verdiar og livssyn og er først og fremst meint å vere i forkant av ein situasjon der pasienten ikkje lenger er kompetent til å ta avgjerdsler sjølv. ACP konkluderer med ein plan som baserer seg på ein kontinuitet i relasjonen mellom pasient og helsepersonell, og at det er ein god og effektiv kommunikasjon. Det bygger på ein modell der pasienten er med i beslutningsprosessen og at ein aktivt spør etter pasienten si forståing av sin prognose, i tillegg pasienten sine ønske, verdiar og behandlingsmål.

Hva er Advance Directives (AD)?

På norsk blir dette ofte kalla livstestament, viljeserklæring eller førehandsdirektiv. Dette er nedfelte ønsker som gir pasientar ein moglegheit til å avstå frå livsforlengende behandling dersom ein ikkje er i stand til å tilkjennegi si eiga vilje. Oppnemninga av ein avløysande beslutningstakar (proxy) for eventuelle situasjonar der ein ikkje er i stand til å gjere det sjølv, kan vere ei form for direktiv i seg sjølv. Det kan også vere ein del av eit livstestament. I Noreg er det per i dag i lita grad lagt nasjonale føringar for innhenting, nedteikning og formidling av informasjon om pasienten sine preferansar, som kan vere viktig og nyttig i beslutningsprosessar knytt til behandling og omsorg i sluttfasen på livet. Nasjonal kjernejournal kan bli ei støtte i dette.